NGUYỄN HÀ HỮU*

Tóm tắt: Mục tiêu tập đoàn Vingroup đặt ra với Vinfast rõ ràng: Hai năm sẽ ra lò mẫu xe sedan 5 chỗ và SUV 7 chỗ mang thương hiệu Made in Vietnam. Nhiều chuyên gia kinh tế đã nhận xét: Đây là mục tiêu tham vọng nhưng có cơ sở, cho dù vẫn hàm chứa không ít mạo hiểm  Như vậy về chiến lược, Vingroup quyết định “đi đường thẳng” thay vì “đi đường vòng” để biến mình thành một mắt xích trong chuỗi sản xuất ôtô toàn cầu. Người Việt đang chờ mua ôtô thương hiệu Việt.

     Một dự án táo bạo nhưng đầy thuyết phục

     Giữa lúc ngành ôtô đứng trước những thách thức to lớn như thuế nhập khẩu ôtô nguyên chiếc tiến tới bằng không, khiến ngành ôtô Việt vốn đang loay hoay giữa câu hỏi nên nhập hay nên lắp ráp? Giữa lúc các đại gia ôtô Việt Nam như Trường Hải, Vinaxuki hay Hyundai Thành Công đang đau đầu vì nhiều năm qua tỷ lệ nội địa hóa các linh kiên lắp ráp không cải thiện được thì Vingrup đưa ra dự án xây dựng tổ hợp sản xuất ôtô mang thương  hiệu Việt Nam (Made in Vietnam) với những đề mục rõ ràng trong bản chiến lược hoành tráng nhất từ trước tới nay của ngành công nghiệp ôtô Việt Nam.Tổ hợp sản xuất ôtô VinFast đã được chính phủ phê duyệt và  khởi công xây dựng đúng dịp kỷ niệm Quốc khánh 2/9/2017 vừa qua tại xã đảo Đồng Bài (Cát Hải, Hải Phòng) với quy mô 335ha để sản xuất ôtô động cơ truyền thống, ôtô điện và xe máy điện.

     Tổ hợp Vinfast có năm phân xưởng cần thiết của chuỗi sản xuất ôtô hoàn chỉnh gồm xưởng ép, hàn thân xe, sơn, động cơ và lắp ráp. Dự kiến chỉ mất 24 tháng để xuất xưởng một mẫu sedan 5 chỗ, một SUV 7 chỗ mang thương hiệu của riêng mình theo tiêu chuẩn khí thải Euro 5, Euro 6 cùng tỉ lệ nội địa hóa 60%, đủ tiêu chuẩn hưởng ưu đãi thuế khi xuất khẩu sang các nước trong khu vực.

     Vinfast còn đặt mục tiêu đến 2025 nhà máy chạm mốc công suất thiết kế 500.000 xe mỗi năm và trở thành hãng ôtô hàng đầu Đông Nam Á. Các dòng sản phẩm lần lượt sẽ là xe máy điện (ra mắt trong vòng 12 tháng), ôtô động cơ xăng (xuất xưởng sau 24 tháng) rồi tới ôtô điện (trình làng sau 36 tháng) và nhà máy sẽ giải quyết việc làm cho khoảng 25.000 lao động. Vinfast còn cam kết trong năm 2025, sẽ nộp ngân sách cho TP.Hải Phòng vượt ngưỡng 20.000 tỉ đồng, bằng toàn bộ nguồn thu nội địa của toàn TP.Hải Phòng/năm như hiện nay.

     Ngoài các cam kết về tài chính, trợ lực cho dự án này còn có những chính sách ưu đãi lớn về thuế, phí. Tuy nhiên, mục tiêu rất lớn của dự án khiến không ít người trong ngành tỏ ra hoài nghi, đặc biệt là khi ngành công nghiệp phụ trợ trong nước còn quá yếu và những ông lớn trên thị trường xe đều là nhập khẩu hoặc chấp nhận đi đường vòng để lắp ráp xe thương hiệu nước ngoài.

     Nhiều người tin rằng với một thị trường nhỏ như Việt Nam để thành công cần phải dựa vào một thương hiệu nước ngoài để bán xe, làm thị trường, tạo lực thu hút đầu tư rồi mới quay lại nhận chuyển giao công nghệ để lắp ráp và tham gia vào chuỗi sản xuất toàn cầu. Giấc mơ ôtô Việt dang dở của Vinaxuki khiến giới trong nghề càng đặt câu hỏi quanh dự án Vinfast. Có chuyên gia kinh tế đã nhận định kế hoạch này sẽ rất khó khăn vì chỉ vài ba năm mà nâng tỉ lệ nội địa hóa của ôtô lên 60% sẽ không hề đơn giản vì làm công nghiệp ôtô không giống đầu tư vào bất động sản hay đầu tư vào các lĩnh vực khác, vì đây là sản xuất, cần có kỹ năng về mặt công nghệ và quản lý chứ không phải cứ bỏ tiền ra thuê là làm được. Tuy nhiên, có người rất tâm đắc và đam mê với ôtô “made in Vietnam” cho rằng Vinfast có thừa cơ sở để thắng lợi với dự án này. Rằng, cái khó khăn nhất của người Việt Nam khi đầu tư vào ngành ôtô là tài chính thì đã được giải quyết dễ dàng vì Vingroup có nền tài chính vững mạnh và lại vay được ngân hàng Thuỵ Sĩ 800 triệu USD với thời hạn không dưới 20 năm. Bên cạnh đó, địa điểm nhà máy ở Cát Hải đã được tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu vì đã có đường mới, cầu mới vượt biển, thêm nữa lại được Hải Phòng ưu đãi cho đất dự án.

     Không chỉ vậy, thời điểm để Vingroup gia nhập ngành công nghiệp ôtô Việt Nam cũng tốt hơn rất nhiều so với nhiều người đi trước, rất nhiều chính sách hỗ trợ của nhà nước ngày càng rõ ràng và có tác động mạnh mẽ giúp doanh nghiệp chứ không “tù mù” như những năm trước. Do đó, có thể tin Vingroup sẽ thắng lợi và nên ủng hộ Vingroup tức là ủng hộ Việt Nam làm những việc táo bạo như thế.

     Cùng quan điểm, nhiều chuyên gia kinh tế, cả tác giả cho rằng Vingroup có thể chưa có kinh nghiệm chế tạo xe nhưng họ lại thừa kinh nghiệm và nguồn lực tài chính để bắt tay với các đối tác chuyên nghiệp trong ngành như Bosch - hãng sản xuất linh kiện ôtô hàng đầu thế giới, Siemens, các studio nổi tiếng về thiết kế xe như Pininfarina, Zagato, Torino Design và ItalDesign hay các trung tâm R&D lớn trên thế giới như Magna Steyr, AVL, EDAG và do đó việc cho ra lò những chiếc xe “made in Vietnam” là hoàn toàn khả thi.

      Cơ sở để người Việt chờ mua ôtô Việt

     Phần lớn khách hàng khi được hỏi đều cho biết, họ rất quan tâm tới dòng xe tương lai của Vingroup đặc biệt nếu nó có giá hợp lý, chất lượng tốt và hơn nữa mang nhãn hiệu Việt-“made in Vietnam”- Hiện tại giá xe ở thị trường Việt Nam vẫn cao ngất ngưởng trong khi chất lượng chưa thực sự tương xứng. Do đó, nếu Vingroup tạo ra được chiếc xe chất lượng tốt, giá rẻ hợp lý thì tất nhiên khách hàng sẽ đón nhận. Cũng có người cho rằng, với tâm lý chuộng hàng ngoại của nhiều khách hàng, một chiếc xe Vinfast giá rẻ sẽ không dễ được đón nhận, nhưng truyền thông tốt, chất lượng ổn, sản phẩm sẽ thành công .

     Trên thực tế, ngành công nghiệp ôtô Việt Nam đã có hơn 20 năm phát triển nhưng người tiêu dùng Việt Nam đang phải mua xe giá cao gấp 3-5 lần giá xe tại châu Âu, Mỹ trong khi trang bị trên xe thường bị “cắt xén” như ít túi khí hơn, chất liệu cấp thấp hơn. Dù được ưu đãi nhưng các liên doanh sản xuất ôtô chưa có thương hiệu ôtô Việt Nam, tỉ lệ nội địa hoá ở xe du lịch dưới 9 chỗ ngồi mới đạt bình quân khoảng 7-10% và khá nhiều liên doanh đang có xu hướng chuyển sang nhập khẩu xe từ khu vực ASEAN thay vì tăng cường lắp ráp vì sau ngày 1.1.2018, thuế nhập khẩu xe nguyên chiếc từ các thị trường này sẽ xuống 0%. Do đó, việc Chính phủ đã và đang có những điều chỉnh chính sách lớn để tạo điều kiện cho ngành công nghiệp ôtô trong nước phát triển cũng như ủng hộ quyết định đàu tư của Vingroup xây dựng tổ hợp sản xuất xe Vinfast sẽ làm thay đổi đáng kể bộ mặt thị trường ôtô Việt Nam.

·        Tiến sĩ NGUYỄN HÀ HỮU, Phó trưởng Khoa Sau Đại học Trường Đại học Đông Đô

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.      “ Tập đoàn VINGROUP” Tổng hợp tin tức, đánh giá, hình ảnh

2.      Thủ Tướng nhấn nút khởi công cụm dự án sản xuất ôtô Việt VÌNFAST

3.      WWW.haiphong.gov.vn